ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҮШТІЛДІЛІК

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҮШТІЛДІЛІК

Қазақстан қоғамында болып жатқан экономикалық және әлеуметтік жаңғыртудың маңызды аспектілерінің бірі тіл саласындағы саясат болып табылады. Назар Елбасының құрамдас мемлекеттік саясатты анық және лайық ең мұқият талдау және зерттеу, өйткені біздің елімізде бірегей жобасы іске асырылуда, мемлекет басшысы бастамашы болған, – үш тұғырлы тіл. Қазіргі әлемде көптілді және мультимәдениетті, тілдердің ұштасушылық проблемасы ешқашан өзекті болып отыр, қоғамдарды шоғырландыру бойынша Тілдер саласында тиімді және өміршең бағдарламаларды іздеу. Осыған байланысты Президенттің Тілдердің үштұғырлығы туралы идеясын енгізудің нәтижесі болып табылатын көптілді білім берудің маңыздылығы мен өзектілігі күмән тудырмайды.

Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өз сөздерінде көп ұлтты Қазақстан қоғамы үшін көптілділікті дамытудың маңыздылығы мен маңыздылығы туралы бірнеше рет айтқан болатын. Қазақстандағы тілдердің үштұғырлығы идеясын Президент алғаш рет 2004 жылы жариялады. Мәселен, 2006 жылғы қазанда Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІІ сессиясында Мемлекет басшысы кем дегенде үш тілді білу біздің балаларымыздың болашағы үшін маңызды екенін тағы да атап өтті. Ал 2007 ж. Мемлекет басшысы "жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан" атты Қазақстан халқына Жолдауында "Тілдердің үштұғырлығы"мәдени жобасын кезең-кезеңімен іске асыруды бастауды ұсынды. Дәл осы сәттен бастап Тәуелсіз Қазақстанның жаңа тіл саясатының есебі басталады, ол бүгінгі күні қоғамдағы танымалдық деңгейі мен тиімділік деңгейі бойынша әлемнің басқа елдері үшін үлгі бола алады. Халықтың рухани даму процесіне үйлесімді кіре отырып, тіл саясаты ауқымды әлеуметтік жаңғыртудың жалпы саясатынан ажыратылмайды. Президент жаңғырту табысты болу үшін әрбір азаматтың өз Отанына пайдалы болуы өте маңызды деп санайды. Жаңғырту барлық қазақстандықтарға қажет. Тек осындай түсінікте ғана кең қоғамдық консенсус пен табысқа қол жеткізуге болады.

1999 жылы Бас конференция қабылдаған ЮНЕСКО-ның қарары

"көптілді білім беру" термині кем дегенде үш тілді, атап айтқанда ана тілін, өңірлік немесе ұлттық тілді және білім беруде халықаралық тілді пайдалануды білдіреді. Сондықтан біздің елімізде мемлекеттік мәртебесі бар қазақ тілімен және ұлтаралық қарым-қатынас орыс тілімен қатар, әр түрлі мәдениет өкілдерімен өзара іс-қимыл жасай білуді қамтамасыз ететін маңызды құрал Ағылшын тілі болып табылады. Көптілді білім беру тілдік білім мен іскерлікте, тілдік және сөйлеу қызметінде жүзеге асырылған адамзаттың әлеуметтік маңызы бар тәжірибесінің "фрагменті" ретінде бірнеше тілді бір мезгілде меңгеру негізінде көптілді тұлға ретінде индивидты оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың мақсатты, ұйымдастырылған, нормаланатын үш тұғырлы процесі болып табылады.

Қазақстандық қоғамды модернизациялаудағы басым бағыттардың бірі көпмәдениетті тұлғаны тәрбиелеуге бағытталған, әлемдік тарихи үдерістегі қазақ тілінің, қазақ халқының мәдениеті мен тарихының рөлі мен орнын түсінетін, жаһандану жағдайында бәсекеге қабілетті, ұтқыр, Үш тілді еркін меңгерген, өз бетінше білім алуға дайын инновациялық, көптілді білім беру моделін құру болып табылады. "Қазақстандықтардың болашағы – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін еркін меңгеруде", - деп атап өтті Мемлекет басшысы "Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы жаңа мүмкіндіктер"Жолдауында.

Шынында да, бүгінгі үштілділік-адамдарға өз білімдерін, дағдыларын кеңейтуге, адамдар арасындағы өзара түсіністікті дамытуға көмектесетін уақыт талабы, ал тілдерді меңгеру деңгейі оның негізгі өлшемдерінің бірі болып табылады. Адамзат дамуының маңызды бағыты ретінде үштілділік бұрыннан белгілі болды. Бүгінде адамдар тек бір тілді білетін елдер бар екенін елестету мүмкін емес. Бірнеше тілді білу, шын мәнінде, жаһандық әлемге ақпарат пен инновациялар ағынымен терезесін ашады. Үш тілді ойластырылған, ақылға қонымды және сауатты енгізу бізге кез келген ортада коммуникативтік-бейімделуге мүмкіндік береді. "Сен қанша тіл білесің – сонша рет сен адамсың"деген халық даналығында ешкім есіне алмайды.

Үштілділік - табысты мансаптың КЕПІЛІ. Мансап үшін шет тілін үйрену іскерлік коммуникация дағдыларына, әріптестік ынтымақтастыққа, еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілікті арттыруға ықпал етеді. Тілдерді меңгеру өмір жолындағы жетістіктің кепілі болып табылады, жоғары сатыға көтерілуге, қарым-қатынастың кең ауқымын қамтуға, басқа елдер халықтарының ұлттық мәдени ерекшеліктерімен және дәстүрлерімен танысуға мүмкіндік береді.

Тіл-бұл тек қарым-қатынас құралы ғана емес, халықтың жаны, салт-дәстүр мен мәдениетті сақтаушы. Қазақстанның тілдік әралуандығы әрдайым басымдыққа ие болды. Бұл туралы 1997 жылғы "Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы" заң бойынша айтуға болады, онда қазақ халқының барлық тілдері оның ұлттық игілігі болып табылады.

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев республиканың дамуы үшін білімнің маңыздылығын атап өтіп, қазақ, орыс және ағылшын тілдерін үйренуге ерекше көңіл бөледі: "Қазақстан бүкіл әлемде халқы үш тілді пайдаланатын жоғары білімді ел ретінде қабылдануы тиіс. Бұл: қазақ тілі-мемлекеттік тіл, Орыс тілі-ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі – жаһандық экономикаға табысты кірігу тілі".

Жалпы алғанда, Қазақстандағы тіл саясатының мақсаты-республиканың әлемдік қоғамдастыққа кірігуі және соның салдарынан ғылымның, экономиканың және елдің әлеуметтік-мәдени құрамдас бөлігінің көтерілуі. Үш тілді енгізу қазақ халқын әлемдік аренада бәсекеге қабілетті етуге тиіс.